Na wyróżnienie zasługują postaci Andrzeja i Wiktora Jarczewskich. Andrzej w 1531 r. na gruntach wsi Stanin lokował nową wieś nazwaną Jamnik (obecny Jonnik), zaś w latach 1553–1555 podjął próbę lokowania na gruntach Stanina miasta. Miasto od jego imienia nazwane Andrzejów nie zdołało rozwinąć się w organizm miejski i z czasem zostało wchłonięte przez Stanin. Nałęcz w herbie gminy nawiązuje do jednej tylko rodziny Jarczewskich, najstarszej, najdłużej związanej ze Staninem i zasłużonej dla jego rozwoju. Nazwa „Stanin” należy do nazw dzierżawczych. Pochodzi wprost od słowa „Stan” – skróconej (jednoczłonowej) wersji imienia Stanisław. Po rodzinie Jarczewskich dwór przechodził kolejno w ręce rodzin: Grabskich, Wilczewskich, Kuropatnickich, Załuskich i Osieckich. 14 marca 1863 r. pod Staninem miała miejsce bitwa powstania styczniowego. Oddział powstańczy Walentego Lewandowskiego starł się z oddziałem rosyjskiej piechoty. Powstańcy zwyciężyli zabijając 11 Rosjan. W bitwie został ranny w nogę ks. Brzóska. Tradycja mówi, że w walce tej uczestniczyli też bracia Głowaccy – w tym Aleksander (Bolesław Prus), który odniósł rany podczas starcia z nieprzyjacielem. Po Osieckich dwór trafiał w ręce Lucjana Kobylskiego, Lidii Klimkiewiczowej i w końcu Pac-Pomarnackich – ostatnich właścicieli majątku.
Postaci historyczne
Walory przyrodnicze
Gmina Stanin położona jest w dorzeczu Wieprza. Jest to teren łagodnie pofałdowany, piaszczysty, urozmaicony przez niskie wały wydmowe. Przez jej obszar płyną dwie rzeki: Bystrzyca i Wilkojadka. W dolinie Wilkojadki występują trzy kompleksy stawów rybnych, które są największymi zbiornikami w gminie. Łączna powierzchnia stawów wynosi 57 ha. Rozrzucone płaty leśne i łagodnie pofałdowany teren tworzą malowniczy krajobraz i sprzyjają wypoczynkowi oraz turystyce pieszej i rowerowej. Wartość przyrodniczą stanowi fragment rozległego kompleksu leśnego „Kryńszczak” o krajowej randze przyrodniczej oraz dolina rzeki Bystrzycy o randze regionalnej.
Zabytki
STANIN
• dzwonnica murowana z ok. 1836 r.
SARNÓW
• drewniany dwór w stylu klasycystycznym wzniesiony około 1825 r. wraz z parkiem z końca XVIII w.
WESOŁÓWKA
• dwór – majątek ziemski w 1930 r. liczył 80 ha, należał do Władysława Paca-Pomarnackiego. Do wybuchu II wojny światowej w skład majątku wchodził m.in. dwór, oficyna, stajnia i park. Do dziś zachował się pałac w ruinie i niszczejąca oficyna.
• ruiny dworu z ziemnym tarasem i fosą wraz z zespołem przyzamkowym z XVII w.
TUCHOWICZ i okolice
• dwa późnośredniowieczne grodziska
• kościół w stylu neoromańskim murowany z 1888 r. oraz dzwonnica
JELENIEC
• kościół barokowy z fragmentami klasztoru Bernardynów z XVIII w. z zabytkową bramą wejściową. W kryptach pod kościołem znajdują się trumny miejscowych zakonników i ziemian.
• zespół folwarczny z dobrze zachowanym dworem – za klasztorem zachowały się resztki parku z XVIII w. z okazami starych drzew, głównie lip, topoli, klonów, brzóz, wiązów i akacji. W późniejszym okresie folwark przeszedł w posiadanie rodziny Dmochowskich, spokrewnionej z Henrykiem Sienkiewiczem, który w dzieciństwie przyjeżdżał tu wraz ze starszym rodzeństwem. Majątek Jeleniec należał do Dmochowskich od 1829 r., w tym do Antoniego, dziadka ostatniego właściciela Jeleńca – Jerzego Dmochowskiego. Rodzina Dmochowskich wywodziła się z majątku Burzec.
W dniach 15–29 października 1939 r. w nowo zbudowanym dworku u Dmochowskich przebywała Zofia Nałkowska.
KUJAWY
• zespół folwarczny
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody znajdują się w miejscowościach Tuchowicz, Jeleniec, Niedźwiadka, Stanin i Wesołówka.
Szlaki turystyczne
Przez teren gminy przebiega Szlak Ziemi Łukowskiej: oznakowana trasa czerwona (dwa odcinki o łącznej długości ponad 17,5 km) oraz lokalna pętla zielona (długość 15,7 km)
