Wydarzenia historyczne
W październiku 1939 r. miała tutaj miejsce ostatnia bitwa wojny obronnej Polski, stoczona przez Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. W 1989 r., w 50. rocznicę walk pod Wolą Gułowską, wzniesiono Dom Kultury-Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków w Woli Gułowskiej będący m.in. siedzibą Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków.
Zabytki
ADAMÓW:
• kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, XIX-wieczny, późnobarokowy, z pięknym wnętrzem i murowaną dzwonnicą
• zabytkowy budynek dawnego zajazdu z 1 poł. XIX w. (plac Śniegockich 1-9)
ZAKĘPIE
• kaplica pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła (dawna cerkiew unicka z 1693 lub 1695 r. przeniesiona w latach 1987–88 z miejscowości Łukowce w gm. Biała Podlaska).
WOLA GUŁOWSKA
• Sanktuarium Matki Boskiej Patronki Żołnierzy Września i barokowy klasztor oo. Karmelitów w Woli Gułowskiej – z powstaniem sanktuarium wiąże się legenda, według której pewnej wieśniaczce z Woli Gułowskiej objawiła się Matka Boża. Maryja życzyła sobie, by ówczesny właściciel tej miejscowości – Hieronim Rusiecki – wystawił kaplicę. I tak oto w 1549 r., w miejscu, w którym do tej pory znajdował się krzyż, stanęła drewniana świątynia. Niespełna 85 lat później kolejny właściciel Woli Gułowskiej, Ludwik Krasiński, ufundował wsi klasztor karmelitów, którzy oprócz posługi duszpasterskiej mieli pełnić funkcję misyjną wobec szerzącego się wtedy protestantyzmu i prawosławia. W świątyni umieszczono obraz malowany na desce z XV w., według podania znaleziony w Łysobykach (dzisiejsze Jeziorzany) w XVI w., najprawdopodobniej usunięty przez kalwinów z kościoła zamienionego na zbór. O cudowności tego obrazu świadczą liczne udokumentowane uzdrowienia. 5 września 1982 r. odbyła się jego koronacja, a Matce Boskiej Gułowskiej nadano tytuł Patronki Żołnierzy Września ze względu na to, że była świadkiem walk toczonych na tych terenach w 1939 r.
Dodatkową atrakcją dla turystów są podziemia sanktuarium wraz z cudownym źródełkiem. Ciąg korytarzy sklepionych kolebkowo prowadzi zwiedzających do głębokich wnęk i krypt, gdzie w jednej z nich można zobaczyć drewnianą trumnę wspartą na ludzkich czaszkach i piszczelach. www.wola-gulowska.karmelici.pl
Miejsca pamięci
ADAMÓW
• mogiły, kwatery żołnierzy SGO „Polesie” gen. Kleeberga na cmentarzu parafialnym
• kirkut w Adamowie – cmentarz żydowski z okresu międzywojennego, z pomnikiem ku czci 1200 ofiar kobiet, mężczyzn i dzieci zamordowanych przez Niemców w 1942 r.
TURZYSTWO
• mogiły, kwatery żołnierzy SGO „Polesie” na cmentarzu parafialnym
HELENÓW
• mogiła 28 żołnierzy z Flotylli Pińskiej oraz 60 Dywizji Piechoty „Kobryń”
HORDZIEŻKA
• przy budynku szkoły znajduje się głaz upamiętniający ostatni rozkaz wydany przez gen. Kleeberga (stoi w miejscu chaty, w której generał wydał odezwę kończącą wojnę obronną 1939 r.)
BUDZISKA
• pomnik postawiony w 1962 r. w hołdzie ofiarom mordu dokonanego na ludności Budzisk i Krzówki przez niemieckiego okupanta
KALINOWY DÓŁ
• miejsce ostatniej potyczki kampanii wrześniowej Pułku 3 Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego stoczonej 6 października 1939 r.
LIPINY
• dworek, w którym gen. Kleeberg zadecydował o kapitulacji
GAJÓWKA OFIARA
• miejsce, gdzie zginął mjr Michał Bartula, dowódca samodzielnego batalionu 179 pp.
LAS GUŁOWSKI
• w lesie wytyczono i oznaczono 4 szlaki (rowerowe, piesze i biegowe) o zróżnicowanej długości pozwalające odwiedzić ciekawe miejsca, takie jak źródełko unitów czy pomnik powstańców styczniowych.
Muzea
WOLA GUŁOWSKA:
• Dom Kultury – Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków – wielofunkcyjna placówka kulturalna, której serce stanowi nowoczesne multimedialne muzeum poświęcone ostatniej bitwie wojny obronnej 1939 r. To jedna z najnowocześniejszych tego typu placówek w kraju. Zwiedzający mogą poczuć atmosferę tamtych dni, zobaczyć, usłyszeć i dotknąć historii w formie oferowanej przez najlepsze tego typu placówki w Polsce. Poza zwiedzaniem, muzeum oferuje grupom zorganizowanym organizację tematycznych zajęć animacyjnych (takich jak m.in. „Saper”, „Wojskowy namiot”, „Ekwipunek żołnierza”). W placówce znajduje się też miniskansen, galeria rzeźby ludowej, sala myśliwska oraz kompleks paintballowy i wypożyczalnia rowerów. Bilety: ulgowy – 8 zł, normalny – 12 zł; darmowe wejście – dzieci do lat 4, mieszkańcy gminy Adamów oraz osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności. Po wcześniejszej rezerwacji możliwe jest skorzystanie z kawiarni Domu Kultury. Muzeum czynne jest: wt.-pt. w godz. 9.-17, sb.-niedz. 12-16. Tel. +48 25 755 02 15 www.kleeberczycy.pl
Szlaki turystyczne
Na terenie gminy znajdują się: Szlaki Ziemi Łukowskiej, Szlaki w Lesie Gułowskim – urokliwy kompleks przyrodniczy z drogą i źródełkiem Unitów Podlaskich, pomnikiem mjr. Michała Bartuli, kapliczką myśliwską – ok. 50 km szlaków biegowych, rowerowych i pieszych; Szlak im. gen. F. Kleeberga – trasa zielonego szlaku pieszego: Dęblin – Wola Gułowska – Kock – Radzyń Podlaski – Czemierniki; Szlak Henryka Sienkiewicza – Łuków – Tuchowicz – Wesołówka – Wola Okrzejska – Okrzeja – Wola Gułowska – Adamów – Burzec – Łuków.
