Serokomla jest gminą o bogatej historii. Istotnym czynnikiem wpływającym na obecny kształt oraz zabudowę gminy jest fakt, że miejscowość Serokomla szczyci się miejską przeszłością. Otrzymała prawa miejskie w 1537 r. i posiadała je przez trzy kolejne wieki.

W 1547 r. utworzono tu parafię. Rozwój ziem położonych wokół miasteczka (m.in. we wsi Hordzież pod koniec XVIII w. powstał piękny pałac wraz z ogrodem) zahamował potop szwedzki. Serokomla położona nad rzeką Czarną, przy trakcie wiodącym z Łukowa do Kocka, nazwę otrzymała od herbu Piotra Kijeńskiego, sędziego Ziemi Lubelskiej, który założył Serokomlę jako miasto na „surowym korzeniu” na gruncie wsi Hordzież (łączącej się z Serokomlą). Według legendy swój herb zawdzięcza rycerzowi polskiemu o imieniu Syrokomla i pieczętującemu się Awadańcem (Abdankiem). Zwyciężył on w pojedynku pogańskiego Prusa, który lżył Polaków i wiarę chrześcijańską. Nowy element w herbie – krzyż – miał symbolizować obrońcę ukrzyżowanego Boga. Pierwotny herb z tarczą Abdanka został zmieniony w 1847 r. przez urzędników carskich na nowy z motywem trzech kwiatów i ptaka.

Walory przyrodnicze

Gmina usytuowana jest w pasie Nizin Środkowopolskich, na Równinie Łukowskiej, ma mało zróżnicowaną rzeźbę terenu. Przez jej teren przepływa rzeka Czarna (znajduje się tu ścieżka przyrodnicza) i Grabówka.

Wydarzenia historyczne

Mieszkańcy Serokomli w dobie zrywów narodowo- wyzwoleńczych XIX w., a także podczas kolejnych wojen światowych w XX w. brali czynny udział w wielkich wydarzeniach historycznych kraju. W 1831 r. stacjonowały tu wojska powstańcze. W wojnie obronnej, w październiku 1939 r. Serokomla była jednym z punktów koncentracji działań Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga, a na miejscowym cmentarzu znajduje się kwatera 42 poległych żołnierzy. W rocznicę ostatniej bitwy wojny obronnej Polski 1939 r., stoczonej przez żołnierzy Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie" pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga, odbywają się coroczne obchody upamiętniające wydarzenia z 1939 r.

Zabytki

SEROKOMLA  

kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika pierwotnie drewniany z 1326 r. Kolejny wybudowany w 1766 r. przez dziedzica Serokomli i Hordzieży, Ignacego Scipio del Campo, podstolego Wielkiego Księstwa Litewskiego, spalił się w 1914 r. Obecny murowany, eklektyczny, został wybudowany w latach 1930-1940, konsekrowany w 1947 r. przez bp. Ignacego Świrskiego. Dzwonnica z 1938 r.  

cmentarz parafialny z 1870 r. z nagrobkiem rodziny Kowalskich (byłych właścicieli Serokomli) z 1875 r., mogiły żołnierzy poległych w ostatniej bitwie obronnej 1939 r., kwatery pomordowanych w 1940 r. oraz pomnik ofiar II wojny światowej.  

CZARNA  

kapliczka murowana z 1910 r.  

CHARLEJÓW  

kapliczka murowana z ok. 1950 r.  

SEROKOMLA  

kapliczka drewniana Jezusa Frasobliwego przy drodze Serokomla – Charlejów, lata 90. XX w.  

kapliczka murowana z figurą Matki Boskiej |z Dzieciątkiem, lata 20. XX w.  

KRZÓWKA  

kapliczka z figurą NMP z 1915 r.  

POZNAŃ  

kapliczka z figurą Chrystusa, lata 20. XX w.  

WOLA BUKOWSKA  

kapliczka murowana z 1947 r.  

Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Serokomli
Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Serokomli
ul. Warszawska 18, 21-413 Serokomla
Cmentarz parafialny w Serokomli
Cmentarz parafialny w Serokomli
ul. Cmentarna 17, 21-413 Serokomla

Miejsca pamięci

JÓZEFÓW DUŻY  

krzyż i pomnik przedstawiający postać kobiety bolejącej, upamiętniający miejsce egzekucji ponad 200 osób dokonanej przez hitlerowców w 1940 r.  

Szlaki turystyczne

Szlak rowerowy w gminie Serokomla ma kolor czarny (kolor szlaku rowerowego nie wiąże się z jego trudnością), jego długość to nieco ponad 14 km. Jest częścią Szlaku Ziemi Łukowskiej – ze szlakiem głównym czerwonym łączy się poprzez sąsiednią gminę Adamów. Z całej długości 14,1 km zdecydowana większość (90 proc.) prowadzi drogami asfaltowymi o niskim natężeniu ruchu. Oznakowanie szlaku umożliwia korzystanie z niego w obydwu kierunkach. Ścieżka przyrodnicza rzeki Czarna – tereny położone wzdłuż rzeki Czarna. Do najciekawszych przystanków na ścieżce należy miejscowość Bielany Duże, w której odkryto ślady osadnictwa mezolitycznego oraz ślady z epoki brązu. Na ścieżce napotkamy zbiorowiska roślin łąkowych i pastwiskowych, takich jak: grążel żółty, żabiściek pływający czy moczarka kanadyjska, a także liczne gatunki ptaków: sieweczkę rzeczną, błotniaka stawowego, rycyka, świergotka łąkowego, perkoza rdzawoszyjego, czernicę czy łabędzia niemego. W rzece Czarna żyje kilka gatunków ryb, m.in.: szczupak, płoć, okoń, piskorz. Spotkać tu też możemy raka szlachetnego. W centrum Serokomli znajduje się Skwerek Kępa, na którym można aktywnie spędzić czas grając w kręgle i szachy plenerowe oraz skorzystać z siłowni zewnętrznej i altany z miejscem na grilla oraz odpocząć przy fontannie.. Miejsca rekreacyjno-wypoczynkowe ze stojakami na rowery i ławeczkami znajdują się też w Józefowie Dużym i Charlejowie.

24.0 km 1:30 h
Pętla lokalna czarna (Serokomla)
Pętla lokalna czarna (Serokomla)